فهرست مطالب
۱٫ مقدمه ……………………………………………………………………………………….. ۲
۲٫ اهمیت طب ملی سنتی…………………………………………………………………… ۳
۳٫ تعریف ………………………………………………………………………………………… ۳
۴٫ میزان اثر بخشی طب ملی سنتی ایران ……………………………………………….. ۵
۵٫ اهداف طرح ………………………………………………………………………………….. ۵
۶٫ برنامه اجرایی ……………………………………………………………………………… ۱۷
۷٫ عناوین موضوعات …………………………………………………………………………. ۱۹
۸٫ اساتید ………………………………………………………………………………………. ۳۱
۹٫ منابع ………………………………………………………………………………………… ۴۱
۱۰٫ سخن آخر
- مقدمه
موقعیت جغرافیایی ، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و تاریخ دیرینه استقلال و جوشش فكری در زمینه های گوناگون بویژه در طب و درمان ، وجود صدها دانشمند و نابغه مشهور و مورد وثوق ملل جهان در زمینه طب و درمان، وجود صدها جلد كتاب بعنوان منبع كامل دسترس طبی ایرانی و اسلامی در كشور و استعداد كشت دارو های گیاهی متنوع و بعضاً نایاب در جهان ، علاقمندی و گرایش فرهنگی مردم ایران به طب بومی و اسلامی ، عوارض داروهای شیمیایی ، نرخ بالای درمان و بهداشت ، عدم وجود پوشش درمانی جامع به وسیله طب جدید برای بیماران كشور ، نقص و نارسایی سیستم درمانی پزشكی شیمیایی برای درمان مردم، وابستگی فرهنگی و سیاسی كشور در زمینه طب به كشورهای دیگر، كاهش كارآیی ملی و سطح سلامت جامعه ، وفور دسته بزرگی از بیماریها و عدم توان درمان آن در جامعه (بیماری های دیابت و كلسترول ، بیماری های قلبی ، سردرد ، آلرژی ، افسردگی و …) و ضرورت كنترل مداوم و گران آن در جامعه و دهها دلیل دیگر از جمله عدم وجود یك تعریف كامل از شخصیت انسان توسط طب اللوپاتی ، گرایشی را پدید آورده است ، كه بسیار پر شتاب از طب اللوپاتی روی برگردانده و به سوی طب جایگزین رو نموده است .
مكاتبی كه هم اكنون بعنوان جایگزین در جهان مطرح گردیده اند ، عبارتند از طب سوزنی ، هومیوپاتی ، هیپنوتراپی ، انرژی درمانی ، گیاه درمانی ، حجامت درمانی ، مگنوتراپی ، رایحه درمانی ، موسیقی درمانی و … كه كمابیش در نقاط مختلف جهان از جمله كشور ایران مورد توجه و استقبال قرار گرفته اند .
و اگر چنانچه به جای برخورد اقتباسی و قطعه برداری از مكاتب گوناگون ، ما از منابع علمی گذشته خود در زمینه طب و درمان كه بصورت بسیار عمیق و گسترده و همه سو نگرانه نگاشته شده و قابلیت بهره برداری بسیار ساده و سازگار با فرهنگ ملی در آن مستتر است توجه كنیم در طول مدت بسیار كوتاهی می توانیم ، ضمن تامین بهداشت و سلامت جامعه زمینه ای را برای تولید علم فراهم نموده و با نشر ایده های جدید در بخش بهداشت و درمان نظر دانشمندان جهان را به سوی منابع فرهنگی و دینی و ملی معطوف ساخته و از هزینه های كلان و دارای عوارض فراوان درمانی بكاهیم و زمینه مناسبی برای استقلال در بخش درمان و بهداشت و حتی صدور خدمت در بخش بهداشت و درمان فراهم سازیم و با توجه به بستر طبیعی و موقعیت جغرافیایی ویژه ایران با كشت دارو های گیاهی ، موجب ایجاد اشتغال گردیده و از صدور ارز دارویی جلوگیری كرده و موجبات فروش و ارز آوری داروهای گیاهی را به مردم جهان فراهم آوریم .
- اهمیت طب ملی سنتی ایران
۲-۱ عدم هیچگونه وابستگی به دنیای غرب و آمریكا كه آرمان كشور ما می باشد .
۲-۲ متدهای درمانی و داروهای مصرفی كاملاً تعریف شده می باشد .
۲-۳ روشهای درمان بسیار متنوع و كاربردی می باشد .
۲-۴ با گسترش آن اشتغالزایی خود اكتفا ایجاد می كند .
۲-۵ از خروج میلیون ها دلار ارز و سرمایه از كشور جلوگیری می كند .
۲-۶ قادر به جذب بیماران كلیه كشورهای جهان می باشد و ارز آوری مناسب خواهد داشت .
۲-۷ می توان شعب مختلف در كشورهای مختلف دائر كرد (البته بعد از نتایج درمان و تحقیقات)
۲-۸ از بسیاری از روشهای درمانی آلترناتیو در دنیا كه معروفیت زیادی نیز پیدا كرده اند از جمله طب سوزنی ، هامیوپاتی ، یوگا ، طب Herbal و … كامل تر و موثرتر
می باشد .
۲-۹ هزینه درمان آن بسیار پایین تر خواهد بود .
۲-۱۰ قابل رقابت با بسیاری از متدهای درمانی پر سرو صدای دنیای غرب می باشد .
۲-۱۱ سازگاری بسیار در بدن انسان نسبت به آن وجود دارد .
۲-۱۲ بر خلاف علم مدرن و كلاسیك برای اكثریت بیماریها “علت” مطرح می كند .
۲-۱۳ بالغ چند هزار سال تجربه شده است .
۲-۱۴ پزشكان ایرانی در این طب مشهور هستند و درمانهای موثر آنان در كتب تاریخی دنیا وجود دارد .
۲-۱۵ اركان این طب و علل مطرح شده برای بیماری و یا حتی اصول درمان در طول سالیان دراز تغییرات اندكی داشته است .
۲-۱۶ قادر به درمان بسیاری از بیماریهای لاعلاج و صعب العلاج می باشد .
۲-۱۷ از همه مهمتر این طب جایگاه ارزشمندی در نظرات ائمه (ع) و پیامبر (ص) دارد .
۲-۱۸ بسیاری از مسلمانان (شیعه و سنی) معتقد و تابع دستورات طب اسلامی می باشند و می دانیم كه حدودیك چهارم جمعیت دنیا مسلمان می باشند .
- جایگاه طب ملی سنتی ایران در دنیا
۳-۱ از آنجا كه گرایش اغلب مردم دنیا به سمت روشهای درمانی كم خطر و طبیعی
می باشد و در چند دهه اخیر آمار جهانی به وضوح این را نشان می دهد به شكلی در بسیاری از كشورهای اروپایی گرایش مردم به طبهای طبیعی می باشد و حتی در بعضی از بیمارستانها مثلاً در كشور اتریش از داروهای گیاهی در درمان بیماران خود استفاده می كنند . گسترش روز افزون حجامت درمانی در بیش از چهل و پنج كشور جهان از جمله آمریكا و كانادا و نروژ و … نیز نشانگر این امر می تواند باشد .
۳-۲ با توجه به اینكه چندین قرن در اروپا كتاب قانون ابوعلی سینا تدریس می شده است و از طب ایرانی جهت درمان استفاده می كرده اند لذا گذشته مثبتی به نفع این طب در دنیا وجود دارد .
- میزان اثر بخشی طب ملی سنتی ایران
با توجه به آمار موجود كه بروی چندصد هزار بیمار بررسی شده است تعداد زیادی از بیماری ها قابل درمان و پیشگیری می باشند و میزان اثر بخشی در مجموع بالای ۶۰% می باشد كه این آمار بسیار خوبی است . و بیش از چهار صد و سی نوع بیماری كه بعضاً بیماری های لاعلاج و صعب العلاج می باشند بوسیلة شیوه های طب اسلامی قابل پیشگیری و درمان كامل می باشد .
- اهداف طرح
اهداف طرح به ترتیب ذیل مطرح می گردد :
۱٫ كاربردی سازی مجموعه و روشهای تشخیص و تداوی بهداشت ، پیشگیری مطرح شده در منابع طب اسلامی در جامعه از طریق وضع قوانین و ساختار حقوقی متناسب با آن.
۲٫ ایجاد سازمان اجرایی و ساختار مناسب اداری در نظام اداری و عملی وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی و دانشگاه های پزشكی كشور .
۳٫ ایجاد زمینه فرهنگی كاربردی در بین مردم از طریق آموزش و پروش ، شهرداری ها ، وزارت علوم ، وزارت جهاد كشاورزی ، صدا و سیما و مطبوعات كشور .
۴٫ تاسیس رشته های تحصیلی و تخصصی در دانشگاه ها و تاسیس بیمارستانها ، درمانگاه ها و مطبهای دارای توان ارائه سرویس درمانی به مردم .
- سازمان اجرایی
- تاسیس معاونت طب اسلامی و طب سنتی در وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی مشاغل تشكیلات آموزشی ، پژوهشی و نظارت و سازمانی مشابه در دانشگاه های كشور.
۲٫ تاسیس معاونت توسعه داروهای گیاهی در وزارت جهاد كشاورزی بمنظور ایجاد سایت های كشت دارو های گیاهی در سراسر كشور .
۳٫ تاسیس واحدهای پشتیبانی مالی بانكی به منظور حمایت از شركتهای كشت ، برداشت ، دسته بندی و فرآوری داروهای گیاهی .
۴٫ تاسیس واحد حمایت فرهنگی و ترویج شامل نمایندگان تام الاختیار ، وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی ، وزارت جهاد كشاورزی ، وزارت آموزش و پرورش ، وزارت علوم ، صدا و سیما و مجلس شورای اسلامی یا بمنظور بررسی راهكارهای ترویج ، بصورت راهبردی ، و رفع موانع كاربردی ترویج داروهای گیاهی در كشور .
تاسیس واحد حمایت حقوق و قضایی برای ایجاد ساختار حقوقی و قضایی مناسب برای كاربرد داروهای گیاهی و پیشنهاد ماده واحد قانونی و آئین نامه های اجرایی و لغو قوانین و آئین نامه های مخالف كاربرد داروهای گیاهی در نظام قانونی كشور - برنامه اجرایی
نظام طب اسلامی بر مبنای دو روش تشخیص فراگیر و سه ركن درمانی استوار است و مزاج شناسی و نبض شناسی جزء ابزار تشخیص است كه از میان این دو مزاج شناسی یك روش جامع ، فراگیر ، دقیق و دارای ابلیت فهم عمومی است .
و داروها ، رفتارها و دعاها نیز جزء اركان درمانی طب اسلامی اند. داروهای طب اسلامی و طب سنتی از سه منبع گیاهی ، حیوانی و معدنی و تامین می گردد . آب ، نمك ، ید ، طلا ، آب دریا ، جزء داروهای معدنی ، شیر و لبنیات ، عسل ، و سایر ترشحات بدن حیوانات داروی حیوانی و مجموعه ی بزرگ از گیاهان ، داروی گیاهی به حساب می آید .
اگر چنانچه با یك حركت گزینشی با معیارهای ذیل از میان منابع فوق به انتخاب دارو بپردازیم به یك دسته محدودی از داروها می رسیم كه چنانچه به شكل گسترده به جامعه معرفی گردد و در سیستم بهداشت و درمان بكار گرفته شود ، تحوّل عظیمی در نظام طب و بهداشت پدید می آید .
۷-۱ داروها دارای رفرنس طب اسلامی در منابع معتبر باشند .
۷-۲ ترجمه داروها با توجیه اهمیت بیان گردیده باشد ، مانند شفاء للناس و دواء لكل داء و از این قبیل .
۷-۳ داروها دارای حداقل عوارض جانبی باشند .
۷-۴ داروها دارای توان ماندگاری بیش از یكسال باشند .
۷-۵ كاشت و داشت داروها در موقعیت جغرافیایی ایران امكان پذیر باشد .
۷-۶ از نظر اقتصادی داروها ارزان باشند .
۷-۶ تامین داروها برای تمامی اقشار اجتماعی ممكن و قابل دسترس عموم باشد.
- چگونگی عمل کردن این طب
لازم به ذكر است كه ما برای تمامی رشته های تخصصی حرف برای گفتن داریم .
برای اینكه تئوری ها در مجامع علمی دنیا قابل ارائه باشد احتیاج به كار تحقیقاتی می باشد ، كه این كار تحقیقاتی می بایست در ۲ شاخه كار خود را آغاز كنند ۱) بررسی علل و مكانیسمهای موجود در نحوه تاثیر پذیری این روشها در درمان بیماران كه فیزیوپاتولوژی بیماری و درمان نامیده می شود . ۲) انجام كار تحقیقاتی بر روی بیماری های شناخته شده در رشته های مختلف و ثبت نتایج بدست آمده و ارائه آمار تحقیقاتی قابل طرح در مجامع علمی دنیا .
لذا ضروری است ضمن سامان دهی این طب و تشكیل كلاسهای آموزشی جامع ، تمامی مراكزی كه بشكلی در حال كار تحقیقاتی هستند ، متجمع گردند و ضمناً احداث یك كلینیك بزرگ تحقیقاتی درمانی كه هزینه ای بابت درمان بیماران دریافت نكند لازم می باشد . و این كلینیك می تواند شامل تمام بخشهای تخصصی باشد و اقدامات درمانی مطابق با وضعیت هر بیمار انجام پذیرد كه البته این چشم انداز قابل گسترش می باشد و با اعلام نتایج حاصله این طب را احیاء می كنیم و آنرا به دنیا معرفی می كنیم ، بهر حال پشتكار كشور چین در معرفی روش طبی خودش برای ما می تواند الگوی خوبی باشد .
– خوبست انجمنهای پزشكی تخصصی ایران گوش شنوا برای گزارش درمان بیماریهای مختلف توسط این روش طب داشته باشند و در این مسیر تشویق و هدایت شوند .
– جا برای مطرح كردن case های درمان شده بروش طب ملی سنتی ایران در نشریه های پزشكی داخلی وجود داشته باشند
– هزینه و تاسیس انتشار یك نشریه اختصاصی در مورد طب ملی سنتی ایران تامین گردد كه واقعاً جای آن در انبوه مجلات و هفته نامه و روزنامه های كشور خالی است .
– طرح مباحث ساده و پایه ای بهداشتی و طب اسلامی در كتب مدارس و كار ریشه ای از سطوح آموزش و پرورش و ایجاد درسی بنام طب اسلامی در مقاطع مختلف تحصیلی
– آشنا كردن عموم با اساسی ترین ركن طب اسلامی كه شناخت طبع و مزاج می باشد و ما معتقدیم یكی از جنبه های مهم خودشناسی مورد تاكید اسلام ، در زمینه شناخت طبع و مزاج می باشد . از طریق برنامه های تلویزیونی و جراید و …
- عناوین موضوعات
موضوعات قابل طرح و تحقیق و نهایتاً كاربرد سازی در بستر اجتماع امروز در شاخه های گوناگون طب اسلامی فراوان می باشد كه پاره ای از آنها را ذكر می كنیم :
۹-۱ اصلاح تغذیه به عنوان یك ضرورت زندگی امروز كه غذای سالم ركن سلامت جسم و روان می باشد (بنا به فرمایش امام صادق (ع) و دیدگاهای طب اسلامی) كه در جای خود لازم است مفصلاً به آن اشاره شود .
۹-۲ روشهای تشخیص بیماریها در طب اسلامی بسیار ساده و كم هزینه و اغلب بدون هزینه و بدون اتلاف وقت می باشد در صورتی كه در طب غربی صدها ابزار پیشرفته و هزینه های فراوان و ساعتها صرف وقت لازم است تا به تشخیص یك بیماری ساده برسیم .
هم اكنون در زمنیه پرورش كادر و اساتید حاذق در زمینه طب اسلامی ، خلاء عظیمی در كشور بلكه جهان اسلام وجود دارد و متاسفانه بدلیل فقدان سیستم آموزش مدون طب اسلامی در جهت احیاء فرهنگ اسلامی ، تعداد افراد صاحب نظر و واجد صلاحیت علمی و اخلاقی و با تجربه در زمینه تدریس طب اسلامی انگشت شمار می باشد. اما با اجرای دوره های كوتاه مدت فشرده و برنامه های بلند مدت آموزشی‌ازهمین اساتید موجود می‌توان شاگردان بسیاری را پرورش و مبدل به اساتید خلاق آینده و مجریان طرح بزرگ طب اسلامی در كشور نمود .
- منابع طبیعی
بیش از هفت هزار جلد كتاب مرجع طب اسلامی و طب سنتی موجود می باشد و جالب توجه است كه بدانیم فقط حدود یكهزار جلد آن در داخل ایران موجود است و الباقی در كتابخانه های آمریكا و اروپا نگهداری می شود و بدون شك مورد استفاده علمی آنان قرار می گیرد ! و خود ما ایرانیان و مسلمین (كه نویسنده این كتابها هستیم) از آنها محروم هستیم !
به هر حال كتابهای فراوانی بعنوان مرجع علمی قابل استناد وجود دارد كه البته باید برخی ترجمه و باز نویسی شده و بسیاری از اصطلاحات علمی و نسخه های آن با زبان پزشكی جدید منطبق و بر حسب مقتضیات جامعه امروز ارائه گردد .
با روشهای علمی دیگر نظیر آمارگیری ، آنالیز یافته ها ، ثبت تجارب بالینی ، بررسی های آزمایشگاهی در سطح بیوشیمی و … می توانیم بنابه فرمایش رهبر انقلاب خود مولد علم (و نه مصرف كننده بی چون و چرای علم) باشیم .
- منابع مالی طرح
بدون شك نتایج توسعه طب اسلامی و طب سنتی بدلیل نرخ پایین داروهای گیاهی ، فقدان عوارض جانبی شیوه های درمانی ، نیاز كمتر به دستگاه ها و ابزارهای آزمایشگاهی و تصویر برداری ، كاهش روش های جراحی و … سبب كاهش نرخ درمان در تمام سیستم های بهداشتی درمانی كشور خواهد شد و این كاهش هزینه های جاری می تواند خود یك عامل تشویق مهم یك منبع مالی بسیار خوب برای تحقیق و توسعه طب اسلامی باشد .
- سخن آخر
– ما معتقدیم سخن بنیانگذار جمهوری اسلامی امام خمینی كه در سال ۱۳۵۸فرمود ” غرب همه چیزش استعماری است و طب غربی هم استعماری است” باید قانون اساسی حركت و برنامه ریزی متولیان امر بهداشت و درمان كشور باشد به زبان ساده باید از قید و بند این “طب استعماری” رها شد …
– ما معتقدیم یكی از سه ركن آبادانی و پیشرفت مملكت اسلامی طبق نظر امام علی ابن ابیطالب (ع) پزشك حاذق و دلسوز طب اسلامی است (در بیان حضرت علی (ع) امیری مقتدر و طبیبی حاذق و قاضی عادل سه ركن ترقی و سعادت یك جامعه اسلامی معرفی شده است)
– ما معتقدیم از ابتدای جمهوری اسلامی تاكنون هیچكدام از وزرای بهداشت و درمان كشور حتی نیم نگاهی هم به تفكر طب اسلامی و مزایای آن نداشته اند و اگر هم داشته اند همت و شجاعت و جسارت ورود به مقوله طب اسلامی را نداشته اند .
– ما معتقدیم (در بلند مدت) حتی نام وزارت بهداشت به وزارت طب اسلامی تغییر باید تا تكلیف تمام مخالفان و معاندان طب اسلامی روشن شود و بدانند كه اگر دانشگاه آزاد اسلامی در عمل اسلامی نیست (!) می توان وزارتخانه ای را بنا نهاد كه الگوی سایر وزارتخانه ها باشد و اسلامی هم باشد !
– ما معتقدیم وزیر طب اسلامی (بهداشت و درمان كشور) باید آماده ی یك جنگ تمام عیار علمی و فرهنگی با تمام مافیای دارو و غذا و تجهیزات پزشكی داخل و خارج كشور باشد و آماده ی نثار جان باشد چرا كه این جهاد ، كمتر از جهاد سالهای دفاع مقدس نیست .
– ما معتقدیم و تنها اعتقاد ما نیست بلكه تایید و اعتقاد تمام محققان برجسته ی علمی دنیاست كه اگر طب سنتی و طب اسلامی احیاء شود وزارت بهداشت بجای ارز بری و مصرف بودجه قابل توجه از برنامه بودجه دولت ، مولد ارز و منبع مالی پشتیبان سایر وزارتخانه ها خواهد بود !!
– ما معتقدیم غربی ترین و وابسته ترین وزارتخانه ها وزارت بهداشت است فلذاست كه بزرگترین انقلاب و تحول در كابینه آینده ریاست جمهوری باید در سطح وزارت بهداشت صورت بگیرد .
– ما معتقدیم محتاط ترین و محافظه كار ترین قشر اجتماع غالباً پزشكان ما هستند و برای شكستن این حصارهای ترس و احتیاط و مصلحت اندیشی لازم است وزیری مدبر و شجاع و با همت و غیرت اسلامی سركار آید تا الگوی تمام كادر پزشكی كشور در تمام سطوح باشد نه مانند وزاری گذشته …
– ما معتقدیم طب غربی چیزی جز مافیای تو در تو و پیچیده ای در جهت استعمار جان و مال و ناموس مسلمین نیست و سند سخن ما نیز فرمایش حضرت امام خمینی است كه طب غربی طب استعماری است . چاره خروج از این مافیا و در هم شكستن آن چیزی جزء احیاء طب اسلامی و طب سنتی نیست .
– ما معتقدیم طب شیعه و طب اسلامی مكتب بهداشتی و درمانی كامل و طبیعی اصیل و مبتنی بر وحی و فطرت است و مابقی مكاتب طبی دنیا فرعی و مكمل و حاشیه ای هستند و ظلم بزرگی به اسلام و آیندگان است ، اگر طب بی هویت غربی را طب بنیادی و علمی و طب اصیل ایرانی و اسلامی را طب حاشیه ای و جایگزین بدانیم !
– ما معتقدیم با توسعه طب اسلامی اشتغالزایی در سطوح كشاورزی گیاهان دارویی و فارغ التحصیلان رشته های پزشكی خواهیم داشت چرا كه فرامین پیشگیری و بهداشتی طب اسلامی ارجح بر دستورات درمانی آن است و برای اجرای بخش بهداشت طب اسلامی (دستوراتی مانند حجامت و …) نیازمند به تعداد كثیری پزشك ، پیراپزشك هستیم.
دكتر محمد عزیزخانی
عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات حجامت ایران
مرداد ۸۴