حجامت نوزادان، اطفال و نوجوانان
نقش پیشگیری و درمانی حجامت در نوزادان و كودكان و نوجوانان
فهــرســـت
- مقدمه
- رویكرد طب سنتی و طب اسلامی به اطفال
- جایگاه حجامت اطفال در طب اخواهی و طب سنتی و طب اسلامی
- آثار عمومی حجامت در اطفال و نوجوانان
- اثار اختصاصی حجامت در اطفال و نوجوانان
- آماده سازی كودك و نوجوان برای حجامت توسط والدین و پزشك
- تكنیكها و روش اجرای حجامت كودكان
- احتیاطات و محدودیتها و عوارض حجامت اطفال
- ایده نو ـ حجامت اطفال نوعی واكسیناسیون است .
- ایده دیگر ـ حجامت اطفال ، تحول در نسل و ژنتیك
- تقویم زمانی حجامت اطفال
- ابعاد سیاسی و اقتصادی و فرهنگی حجامت اطفال
- مقایسه شیوه های درمانی كودكان در طب كلاسیك و طب سنتی
- نتیجه گیری و جمع بندی ـ ارائه پیشنهادات
- فهرست منابع تحقیق
مقدمه :
– یكی از جالب ترین و كاربردی ترین رفتارهای درمانی طب اسلامی “” حجامت اطفال و نوجوانان “ می باشد و دارای برد اثر درمانی و پیشگیرانه بسیار وسیعی است .
– پس از بررسی حدود یكهزار مورد نوزاد و كودك و نوجوان حجامت شده در یك كلینیك طب سنتی ، و مشاهده آثار و نتایج حجامت بر روی حالات جسمی و عصبی و بازتابهای روحی و روانی ناشی از حجامت می توان گفت : حجامت یك تنظیم كننده و تقویت كننده و تعدیل كننده است . ( تنظیم حالات وفیزیولوژی بهم خورده و نابسامان ، تقویت كننده سیستمهای كم كار و ضعیف شده و تعدیل كننده رفتارها و كاركردهای بیش فعال و از مهار خارج شده ) .
– در مكاتب طبی خارج كشور معتقد به حجامت همانند طب سوزنی ، آیورودا ، طب طبیعی ، طب چینی و ….. به حجامت اطفال توجه چندانی نشده است نه در مرحله تئوری و نه در مقام پراكتیكال و كلینیكی . در منابع طب ایرانی و طب اسلامی نیز به حجامت اطفال اشاره تئوری مختصری شده است و در مقام عمل و تجربه عینی نیز مختصری بازگو شده است .
مقاله ای كه در پیش رو دارید ، به نوعی اولین و جامع ترین و كاملترین بحث تئوری و عملی مطرح شده درباره حجامت نوزادان و اطفال و نوجوانان می باشد كه برگرفته از تجارب بالینی و كلینیكی مؤلف و چكیده ای از دیدگاهای طب ایرانی ـ اسلامی پیرامون طب اطفال می باشد .
رویكرد طب ایرانی و طب اسلامی به اطفال
طب ایرانی و طب اسلامی بنا بر ماهیت خود كه طبی كل نگر و پایه ای می باشد به اطفال نیز همانند سایر رده های سنی ، نگاهی جامع و فراگیر دارد . حفظ سلامت و درمان بیماریهای كودكان را در گرو تغذیه طبیعی و سالم ، تحرك كافی ، استراحت كافی ، رفتارهای تربیتی محبت آمیز و منطقی والدین در قبال عملكرد كودك و در آخر ، در صورت لزوم استفاده از رفتارهای ویژه درمانی همانند تنقیه ، روغن مالی ، گیاهان دارویی ، بادكش گذاری و حجامت می داند .
طب اسلامی برنامه ریزی حفظ سلامت پایدار كودك را از قبل از تولد آغاز می كند و دستوراتی مفصل برای انعقاد نطفه ، مراحل بارداری ، وضع حمل و دوران نوزادی و شیرخوارگی و سایر مراحل رشد طفل بیان می كند .
– خوردن اغذیه ای مانند عسل و خرما و سیب و نخود و گوشت گوسفند و بادام و انجیر و زیتون و كاسنی ۴۰ روز قبل از انعقاد نطفه ، دقت در خوردن لقمه حلال و پرهیز از مواد خوراكی شبهه ناك و یا حرام ، ذكرهای معنوی مانند صلوات و تلاوت سوره هایی از قرآن همانند سوره حمد و ….. یاد خدا و پرهیز از نگاههای حرام ، توصیه هایی عمومی به زن و مرد می باشند ( برای سراسر دوران بارداری ) .
– روغن مالی شكم و كمر و لگن زن باردار با روغن بادام شیرین ، روغن بنفشه ، روغن كنجد ، روغن زیتون شبها پیش از خواب جهت افزایش رشد جنین و نرم شدن لگن ( زایمان سهل و بدون ریسك ) توصیه شده است .
– به حجامت زن باردار در ماه چهارم و پنجم بارداری توصیه شده است كه این حجامت جهت زایمان راحت و ایمن ، افزایش رشد جثه و افزایش ضریب هوشی كودك بسیار نافع برشمرده شده و موجبات تعادل مزاجی و دموی مزاج شدن كودك متولد شده خواهد شد و این كودك به دلیل طبع دموی خود ، كمتر بیمار شده در صورت حادث شدن بیماری ، به حجامت پاسخ درمانی مطلوب و سریعی خواهد داد .
پس از به دنیا آمدن نیز دستوراتی مانند برداشتن اولین كام نوزاد با عسل و تربت سید الشهداء ، خوراندن شیر خشت و ترنجبین به نوزاد و شیر خوار در روزهای اول ، دستور ختنه پسران در روز ششم و ختنه دختران در چهل روز اول ، تراشیدن سر نوزاد در روز هفتم ، حجامت نوزاد طی چهارماه اول تلد ( فقط Scarification و تیغ
زدن بدون بادكش )توصیه به مصرف مقدار اندكی عسل روزانه از بدو تولد تا پایان سن بلوغ و بویژه ۲ سال اول زندگی ( بر خلاف طب آلوپاتی كه توصیه به عدم مصرف عسل زیر ۲ سالگی می نماید ! ) ، روغن مالی پشت و كمر با روغنهای گرم مانند كنجد و زیتون و در معرض آفتاب قرار دادن بدن كودك ( در فصول گرم ) و …. صادر شده است .
در طب اسلامی بر شیر مادر نیز تاًكید فراوانی شده است اما در كنار آن بر مصرف انواع فرنی ها ، آشها ، سوپهای ساده ، حریره بادام و مغز جوانه گندم ( سمنو یا حلوا سوهانی ) ، آبگوشت رقیق ، نخود آب ، زرده تخم مرغ عسلی ، كره حیوانی ، انواع میوه جات ، انواع ماءالفواكه ( آب میوه ها ) ، نخود و كشمش ( جهت افزایش حافظه ) ، سایر لبوب ( مغز گردو ـ مغز فندق ـ مغز بادام ) و …. نیز توصیه شده است .
ادن شیر به طفل با وضو و ذكر بسم الله الرحمن الرحیم تاًثیر به سزایی در رشد و تكامل معنوی و روحانی و سلامت نفس شیرخوار و كودك و نوجوان آینده خواهد گذاشت .
دستورات فراوانی نیز برای رژیم غذایی مادر صادر شده است كه جهت اختصار كلام از ذكر جزئیات آن خودداری می كنیم اما دستور حجامت برای زن شیرده نیز صادر شده است و اعتقاد طب سنتی بر این است كه حجامت زن شیرده موجب افزایش توان شیردهی ، كاهش كلیك و قولنجهای روده ای نوزاد شیرخوار ، و افزایش كیفیت غذایی شیر مادر خواهد شد . نكته حائز اهمیت دیگر اینكه عمل مقاربت جنسی و نزدیكی كردن طی ۹ ماه بارداری و ۲ سال اول شیر خوارگی بایستی محدود شود و به حداقل برسد و طبق نظر حكماء طب ایرانی نزدیكی در دوران حاملگی تاًثیرات سوء بر جنین خواهد گذاشت و در دوران شیر خوارگی حتی تعبیر “ فاسد نمودن شیر مادر “ را بكار برده اند ….. .
آثار مثبت ختنه پسران كه امروزه در طب جدید كاملأ اثبات شده است نیازی به بازگو كردن ندارد اما نكته جالب توجه اینكه ختنه دختران كه مورد تاًكید طب اسلامی است سبب پیشگیری از سرد مزاجی جنسی زنان در بزرگسالی و نیز رسیدن به سطح ارگاسم كامل تر خواهد شد .
جایگاه حجامت اطفال در طب افواهی ـ طب ایرانی ـ طب اسلامی
در طب افواهی و رفتارهای عامیانه مردم ایران حجامت اطفال و كودكان به دو منظور صورت می گرفته است : اول به لحاظ پیشگیری از بیماریها و تقویت بنیه عمومی كودك كه اوایل فروردین ماه انجام می شده است و دوم به لحاظ درمان بیماریها كه بنا به ضرورت و نوع بیماری طفل نقاط خاصی از بدن وی حجامت می شده است مثلاً در عفونت گوش و زردی نوزادان ، چند خراش روی لاله گوش ایجاد می كردند و یا در درماتیت تماسی نواحی ژینتالیا و بثورات پوستی ران و باسن كودكان شیر خوار ، حجامت نقطه ساكرال را انجام می داده اند . حجامت اطفال و نوجوانان در اوایل بهار یك سنت و رسم دیرینه و كاملاً مقبول و ریشه دار بوده است كه طی ۳۰ سال اخیر با ورود طب شیمیایی غربی و برنامه ریزی های خاص صورت گرفته از سوی متصدیان حكومتی ، از فرهنگ عمومی جامعه حذف شده است . در طب افواهی كودك در چهل روز اول تولد بایستی حجامت می شده است و اصطلاح “چهل تیغ “ كردن نوزاد برای بزرگسالان ما واژه ای مفهوم و آشنا است . چهل تیغ كردن یعنی اینكه روی نقاط خاصی از بدن نوزاد مانند بین دو كتف ، نقطه ساكروم یا گودی كمر ، گودی پشت سر ( موضع نقره ) ، روی رانها ، پشت ساقین پا ، و گاهی پشت گردن ، پشت گوشها و نرمه گوش بوسیله تیغ ، خراشهای ظریف و كوتاهی ایجاد می كردند و پس از خروج اندكی خون با محلولها و ضمادهای خاص طبیعی مواضع حجامت شده را ضد عفونی و شستشو می دادند و پانسمان می كردند .
قدما ، ارزش والای حجامت طفل را می دانستند فلذا جهت بزرگداشت آن و تشویق كودكان خود به انجام این امر ، مراسم “ حجامت سوران “ ( معادل جشن ختنه سوران ) برگزار می كردند .
در طب سنتی ( ایرانی ) كه منظور طب مدون و علمی اصیل ایرانی بر مبنای تئوری طبایع و مزاجها و سردی و گرمی و اخلاط چهار گانه ( خون ـ صفرا ـ سودا ـ بلغم ) و پایه گذاری شده توسط بوعلی سینا و جرجانی و زكریای رازی و … حجامت اطفال را بیشتر به منظور درمان به كار می برده اند و تا حدی نیز نقش پیشگیرانه برای آن قائل بودند . در بیماریهای تب دارو عفونی و التهابی حجامت تر ( با خونگیری ) را توصیه می كردند و در سایر موارد بادكش گذاری و حجامت خشك را پیش بینی می كردند . حكیمان طب سنتی چون طبیعت كودك را دم ( گرم و تر ) می دانستند معتقد بودند كه حجامت در هر حال برای این نوع مزاج بسیار مفید است .
طب اسلامی ، به حجامت طفل بیشتر از منظر پرو فیلاكسی و پیشگیری بیماریها و افزایش توان ایمنی و دفاعی بدن و افزایش رشد و استحكام بدن و تقویت قوای عقلی و ذهنی كودك و نوجوان ، نگاه می كند . حضرت صادق (ع) حجامت را برای طفل همانند حرس برای درخت می داند و پیامبر خدا (ص) حجامت كودك را موجب كاهش لعاب ( و حرارت و رطوبتهای اضافی ) مغز می داند .
– سیره عملی اهل بیت (ع) و رسول خدا (ص) نیز مؤید امربوده و آنان بطور منظم خود و خانواده و اطفال خود را حجامت می نمودند .
آثار عمومی حجامت در اطفال و نوجوانان
حجامت كودك و نوجوان دارای آثار متنوعی است كه اثرات عمومی و مشترك آن از این قرار است : ( در بررسی ۱۰۰۰ پرونده موجود ۹۳% اطفال حجامت شده هم در معاینه حضوری و هم طبق نظر والدین دستخوش تحولات زیر شده بودند )
- جهش در رشد ( افزایش چشمگیرقد و وزن )
- افزایش اشتها
- كاهش اختلالات رفتاری از قبیل پرخاشگری و تند خویی و عصبیت
- افزایش مقاومت بدن نسبت به بیماریهای عفونی ( ویرال و باكتریال )
- آثار عمومی دیگری كه با تواتر و عمومیت كمتری مشاهده شده است شامل :
- افزایش قوای ذهنی و قدرت یادگیری كودك
- افزایش تمركز حواس و دقت كودك
- تنظیم خواب كودك و نوجوان
- تغییر ذائقه كودك ( میل كودك نسبت به اغذیه و اقلام مصنوعی و شیمیایی مضر مانند نوشابه و پفك و … كمتر شده و در عوض نسبت به مواد طبیعی مانند گردو و خرما و سیب و … بیشتر می شود .
- منطقی تر شدن كودك و هماهنگی بیشتر با والدین و سایر اعضای خانواده
- تنظیم و تعدیل بحرانهای بلوغ جنسی و امیال سركش و گاه مخرب جنسی در دختران و پسران نوجوان
- شادابی و رشد بیشتر پوست و مو و افزایش زیبایی
- تقویت بینایی چشم
آثار اختصاصی حجامت در اطفال و نوجوانان
فهرست بیماریهای كنترل شده یا درمان شده و موردی (Case Report) اطفال توسط حجامت بسیار طولانی است كه اهم آن بدین قرار است :
- شب ادراری ۲۶٫ كیست تخمدان
- دندان قروچه ۲۷٫ دردهای قائدگی دختران نوجوان
- ناخن جویدن ۲۸٫ صرع (اپیلپسی)
- هیپر اكتیویتی ( ADHD ) ۲۹٫ كوتاهی قد و اختلال رشد
- آبله مرغان ۳۰٫ كری عصبی
- سرخك ۳۱٫ یرقان (زردی نوزادان)
- اوریون ۳۲٫ فلج مغزی
- میگرن و سر درد ۳۳٫ سرفه طول كشیده و مقاوم به
- اپسیتاكی مكرر درمان
- آكنه بلوغ ( جوش صورت ) ۳۴٫ اختلال خواب
- كهیر ۳۵٫ كولیك روده نوزادان
- درماتیت ۳۶٫ هیدرو سفالی
- اگزما ۳۷٫ لكنت زبان
- آلوپسی ۳۸٫ آلوپسی
- ویتسیلیگو ۳۹٫ مسمومیت دارویی
- درد رشد ۴۰٫ هپاتیت دارویی
- سینوزیت
- سرما خوردگی مكرر
- سندروم دوشن
- فیبروز كیستیك
- آسم
- آسم و آلرژی
- آلرژی
- آرتریت روماتوئید
- پمفیگوئید
مراحل آماده سازی طفل توسط والدین و پزشك
– حجامت و به طور كلی هر رفتار طبی برای غالب كودكان احساس و تجربه ای نا خوش آیند و اضطراب آور می تواند باشد و البته با درایت و برنامه ریزی والدین و پزشك مبدل به تجربه ای شیرین و خوشایند خواهد شد.
– والدین كودك باید مدتی قبل از حجامت ، با زبان خود كودك و در حد فهم و تعقل كودك اهمیت و ارزش حجامت و منافع و فواید آن را به طفل خود گوش زد نمایند و به اشكال مختلف و با عبارات گوناگون و متنوع ، سادگی و آسانی مراحل حجامت را به وی تفهیم كنند . دادن هدیه و كادو به طفل و نیز برگزاری جشن و مراسم مهمانی ( همانند جشن تولد ) همراه با دعوت آشنایان و دوستان ، می تواند تجربه ای لذت بخش را برای كودك ارمغان بیاورد.
– استفاده از عباراتی مانند : اگر حجامت كنی سالم و زیبا می شوی ، قوی و بزرگ می شوی ، دیگر مریض نمی شوی ، در مسابقات برنده می شوی ، در درس و مدرسه مو فق تر خواهی بود و …. و در كودكان بزرگتر و نوجوانان بكارگیری واژه های مذهبی همانند حجامت امر پیامبر و امامان ماست و اگر حجامت كنی به دستورات دینی خود عمل كرده ای و مورد توجه و محبت خدا و بزرگان دین قرار می گیری ( حجامت مستحب است و هر امر مستحبی زمینه ساز جلب توجه و عنایت پروردگار و ائمه معصومین خواهد بود ) و خلاصه با تمهیدات گوناگون و بكارگیری ابزارهای تشویق و ترغیب و هنر روانشناسی ، ذهن كودك را باید آماده ساخت .
– در این راه بكارگیری هرگونه زور و سختگیری و اجبار و اكراه ، صحیح نبوده و موجب آزردگی خاطر و ایجاد سابقه ذهنی تلخ و منفی در كودك شده و حتی ممكن است موجب بروز بیماریها ی اضطرابی و افسردگی در طفل شود . حتی اگر در یك موقعیت خاص بنا به عللی طفل ، پذیرش برای انجام حجامت نداشت ، بجای اصرار و اجبار ، او را آزاد و مخیر باید گذاشت و طوری به او تفهیم بشود كه بداند حجامت تنها به نفع خود اوست .
– مثال زدن سایر اعضای خانواده یا اقوام یا دوستان همسال او كه حجامت كرده اند (البته با زبان ایجاد حس رقابت و نه زبان تحقیر و بر افروختن حس حسادت !) و بازگو كردن مراحل حجامت و راحت بودن حجامت توسط خود این هم سالان حجامت شده برای كودك می تواند آرامش بخش و اطمینان آور باشد .
– گاهی استفاده از فیلم آموزشی نیز راه گشاست كه در برخی كلینیكهای حجامت چنین فیلمهایی تهیه شده است .
– نقش پزشك در این میان كمتر از والدین كودك نیست . در درجه اول پزشك باید رابطه عاطفی و سرتاسر محبت آمیز و دوستانه با كودك و نوجوان برقرار كند . مراحل حجامت و سهل بودن حجامت را با مثالهای گوناگون به طفل یادآور نماید . مثالهایی از كودكان حجامت شده بیاورد و تغییرات و تحولات این كودكان را پس از حجامت برای طفل حجامت نشده توضیح دهد . از نوازش كودك و برقراری ارتباط چشمی و كلامی مستمر و پر از احساس و احترام و محبت دریغ نكند خود پزشك هم بهتر است هدایایی كوچك و جالب توجه برای كودك تهیه كند و در مطب قبل و بعد از حجامت اهدا كند . حتی هدایای والدین اگر از دست پزشك به كودك برسد مؤثرتر و كاراتر است .
به كودك باید تفاوت میان آمپول زدن ( و آن استرس خاص و وحشت و سابقه منفی در تزریق ) و حجامت را آموزش دهیم . (در مقام عمل نیز حجامت بسیار ساده تر و كم دردتر از تزریق آمپول است ) .
این مقدمات و مراحل آماده سازی ، تنها برای بار اول حجامت لازم است زیرا در صورت اجرا حجامت ( به دلیل سادگی كار و فقدان درد و آزار محسوس حجامت كودكان ) تمام ترسها و اضطرابهای كودك برطرف شده و برای نوبتهای دیگر حجامت ، هیچگونه مشكلی نخواهیم داشت ! تجربه مكرر ما این است كه اگر با اجرای این تمهیدات و هنر و درایت والدین از یك سو و پزشك و قیم پزشكی از سوی دیگر ، یك حجامت استاندارد سبك و مطلوب برای طفل اجرا گردد ، كودك به راحتی پذیرای حجامت خواهد بود و در دفعات بعد حتی خود پیشقدم و پیشنهاد دهنده حجامت خواهد شد !
دادن جزوه و بروشور و كتب مربوط به حجامت و فواید حجامت به نوجوانان جهت مطالعه نیز سبب پذیرش ذهنی بهتر آنان خواهد بود . همچنین استفاده از مربی و معلمین مدرسه و یا مربی ورزش و الگوهای دیگری كه در امر آموزش كودك ایفاء نقش دارند بسیار كارساز خواهد بود ( ابتدا باید خود این معلمین و اساتید و مربیان نسبت به حجامت و ابعاد و آثار حجامت توجیه و تفهیم شوند ! )
ودر آخر اضافه می كنیم انجام همزمان حجامت والدین بهمراه كودك خود ، سابقه انجام حجامت توسط والدین ، طرح موضوع حجامت و ابعاد آن در گفتگوهای خانوادگی و فامیلی ، همه و همه سبب آمادگی ذهنی كودك و پذیرش منطقی تر حجامت از سوی كودك خواهد بود
روش اجرای حجامت اطفال
اصول اجرایی حجامت اطفال همانند حجامت بزرگسالان است اما ظریف تر، سبك تر ، كوتاه تر، سطحی تر، و با ملایمت و ملاطفت بیشتر.
– داخل اتاقی كه قرار است كودك حجامت شود ، فرد دیگری در حال حجامت نباید باشد زیرا دیدن منظره بادكش گذاری و خونگیری حجامت در وهله اول موجب ترس و وحشت طفل خواهد شد .
– پرسنل و دستیاران حجامت با ابزار محبت و صمیمیت و توضیحات ساده نحوه نشستن و بیرون آوردن لباس و مراحل بادكش گذاری را برای كودك تشریح كنند .
– بهتر است پوشش مناسب (گان) برای دختران نوجوان كه دارای شرم و حیای خاص خود می باشند تهیه شود تا احساس راحتی بیشتری داشته باشند .
– در حین عملیات اجرای حجامت اسمی از تیغ و خون وخونگیری برده نشود و با عباراتی مثل می خواهم پشتت روغن بمالم ، این ابزار فقط یك لیوان است ، سختی حجامت همین بادكش است ، ۲ دقیقه دیگر تمام می شود و …. ذهن كودك را مملو از اعتماد و اتكا به نفس نماییم .
– برقراری ارتباط كلامی مستمر و طرح سوالات و مطالب متنوع و جذاب برای كودك سبب معطوف شدن حواس كودك به موضوعات دیگر و كاسته شدن از اضطراب و ترس او خواهد شد .
– یادآوری ذكر صلوات به كودك و حتی المقدور قرائت دعای مخصوص حجامت ( صادر شده از ناحیه حضرت رضا (ع) ) و آیه الكرسی توسط خود كودك و والدین او و دستیار حجامت و پزشك اطمینان بخش و آرامش دهنده خواهد بود .
– والدین كودك در صورتی مجاز به حضور در اتاق حجامت هستند كه خود عامل القاء ترس و اضطراب به كودك نشوند و مانع و مزاحم مجریان حجامت نشوند . احتمال شوك وازوواگال ( Faint ) ناشی از دیدن خون در مورد والدین نیز باید مد نظر باشد و در صورت داشتن چنین سابقه ای ، حضور والدین در اطاق حجامت به صلاح نبوده و حتی دارای خطرات و عواقبی نیز می باشد .
– موضع حجامت با روغن بادام یا روغن كنجد و یا روغن سیاه دانه ماساژ داده شده و چرب گردد و لیوان حجامت را به خود كودك نشان می دهیم ( اما نباید تیغ را به هیچ وجه تا مراحل آخر رؤیت كند ) و لیوان را بین دو كتف گذاشته و با حداقل مكش
دستگاه ساكشن ، شروع به بادكش گذاری و متصل كردن Cup حجامت می نماییم . این نكته بسیار حایز اهمیت است كه فشار اولیه مكش لیوان حجامت بسیار سبك و مختصر و خفیف باشد تا برای كودك قابل تحمل باشد و خصوصاً كه چنین تجربه ای تا كنون نداشته است . پس از گذشت یك تا دو دقیقه كودك به این فشار لیوان عادت كرده و ترس ها و تنشهای ابتدای كار در وی فروكش كرده و می توانیم مقداری بر فشار منفی و مكش لیوان بیفزاییم . در هر حال طی حجامت اطفال حد نهایی فشار و ایجاد خلاء در لیوان حجامت نسبت به بزرگسالان محدودتر و كمتر خواهد بود و زمان بادكش گذاری نیز حداكثر ۳ – ۱ دقیقه خواهد بود ( در بزرگسالان ۵ – ۳ دقیقه می باشد) .
سپس به شیوه ای ظریف و ماهرانه تیغ استریل یك بار مصرف را كه از قبل توسط دستیار حجامت آماده شده است را ( بدون اینكه كودك ببیند ) بطور ملایم و بسیار سطحی به پوست كودك تماس داده و به وی می گوئیم همه حجامت همین چند خراش است . در اینجا سرعت عمل و مهارت دست حجام یا پزشك بسیار مهم است كه پس از آرام شدن كودك به سرعت ۵ – ۱۰ خراش ظریف و سطحی و كوتاه ۵ میلیمتری روی پوست ایجاد می كند .
– بهتر است از تیغهای نمره ۱۱ – ۱۵ – ۱۹ ( سایز كوچك ) استفاده شود كه ظریف تر بوده و دیدن آن هم رعب آور نیست !
با بیان جملاتی مثل تمام شد ، آفرین پسر ( دختر ) خوب و شجاع و عبارات دیگری كه توجه و ذهن كودك معطوف به مطالب دیگر شود ، مراحل بادكش گذاری و تخلیه خون ( یك تا دو مرحله كافی است ) را انجام می دهیم و بازهم یادآوری میشود سرعت عمل بسیار مهم است و تمام مراحل شروع و پایان حجامت طی۵ – ۲ دقیقه باید پایان بپذیرد.
– سرعت عمل ما ، ظرافت تیغ زدن ، مكش ملایم لیوان حجامت ، دفعات كمتر و كوتاه تر مكش و تخلیه خون ، بكارگیری واژه های محبت آمیز و ملایم حین گفتگو با كودك ، بكارگیری كلمات تشویقی و احترام آمیز و جسارت دهنده بجای كلمات تحكم آمیز و تحقیر كننده و تأدیبی و بالاخره بالاتر از همه تجربه و تكرار عمل فاكتورهایی خواهند بود كه یك حجامت بی درد سر و خوشایند را برای كودك و خانواده او و كادر پزشكی مجری حجامت به ارمغان خواهد آورد . پانسمان با عسل و تكرار آن در منزل توسط والدین پس از پایان حجامت جهت ترمیم سریعتر و عدم اسكار زایی و بجا
ماندن آثار زخم حجامت فوق العاده حایز اهمیت می باشد . درماتومهای پوستی و خطوط لانگر پوستی در اطفال با بزرگسالان تفاوت دارد و به صورت عرضی می باشد پس بهتر است جهت ایجاد خراش توسط تیغ بیستوری به صورت عرضی و محوری ، باشد و نه طولی ( عمودی )
محدودیتها و احتیاطات در حجامت اطفال
كودكی كه ترس و وحشت و اضطراب بی اندازه دارد .
- كودكی كه هیپوولومی دارد ( حجم مایعات بدن او ناكافی است مثلاً در F . T . T و سوءتغذیه و اسهال طول كشیده و دزهیدراتاسیون )
- كودكی كه والدین او با حجامت مخالف هستند !
- كودكی كه مشكل انعقاد خون دارد ( بیماران هموفیلی و … )
- كودكی كه سرد مزاج است و غلبه بلغم دارد .
- كودكی كه اسكار و جوشگاه زخم حجامت برای كودك و خانواده او نا خوشایند است ( بویژه برای دختر بچه ها و دختران نوجوان ) هرچند كه اگر با نهایت ظرافت و دقت و سطحی و ملایم تیغها زده شود و پانسمان با عسل در مطب و تكرار آن در منزل توسط والدین صورت بگیرد اثر به سزایی در كاهش اسكار زخم حجامت دارد و حجامت اگر اصولی و توسط پزشك با تجربه انجام بگیرد هیچگونه جوشگاه ( اسكار ) زخم بر جای نخواهد ماند .
- دختران نوجوان در سیكل عادت ماهیانه نباید حجامت كنند .
- حجامت در روز جمعه برای اطفال و بزرگسالان ممنوع است .
- در زیر ۲ سالگی بهتر است حجامت بدون بادكش گذاری ( فقط ایجاد خراش توسط تیغ ) صورت گیرد ۰
ایده نو ـ حجامت نوعی واكسیناسیون است
محمد زكریای رازی برای اولین بار نوعی حجامت را جهت واكسیناسیون آبله در اطفال معرفی كرده است . طبق بررسی متون طب ایرانی و بررسی رفتارهای مرسوم طب افواهی ، متوجه این حقیقت می شویم كه یكی از دلایل اصرار پیشینیان بر حجامت كودكان ونوزادان ( آنهم به صورت متوالی و متواتر ) ، نوعی تقویت سیستم ایمنی و دستگاه دفاعی بدن طفل بوده است ( یعنی همان اهداف واكسیناسیون طب كلاسیك امروزی ) .
– در پاره ای بررسی های انجام گرفته خانواده هایی بوده و هستند كه عمل واكسیناسیون را بنا بر پاره ای اعتقادات ( عوارض جانبی واكسنها – اعتقادات مذهبی و ایمان جدی به حجامت – توصیه های معصومین (ع) ) برای هیچكدام از اطفال خود انجام نداده اند و نه تنها فرزندان آنها دچار بیماریهای عفونی مورد نظر ( سرخك – فلج اطفال – هپاتیت و … ) نشده است بلكه از لحاظ سطح سلامتی و ابتلاء كمتر به بیماریهای جسمی و عصبی از گروههای همسال ( واكسن زده شده ) خود بسی بالاتر و سالمتر بوده اند .
طبق تحقیقات صورت گرفته و مشاهدات بالینی بلند مدت و پیگیر ، اولین و مهمترین تأثیر و مكانیسم اثر حجامت تنظیم و تقویت سیستم ایمنی و فاكتورهای دفاعی بدن است . ( رجوع شود به مبحث مكانیسم اثر حجامت و فرضیات علمی پیرامون حجامت از سلسله پژوهشهای مؤسسه تحقیقات حجامت ایران ) . پر واضح است كه با این تقویت سیستم ایمنی ، دفاع بدن طفل در مواجهه با عوامل ویرولانت و باكتریال و پاتوژنها موفق تر عمل خواهد كرد .
برخی صاحب نظران بر این عقیده هستند كه در موضع حجامت عمل شناسایی آنتی ژنها توسط سلولهای خاطره ای سیستم ایمنی و ایجاد فرایند “ خاطره اكتسابی “ بهتر از سایر نقاط بدن ( مواضع عاری تزریق واكسنها ) صورت می گیرد فلذا مواجهه بدن نوزاد با واكسنها بهتر است در نقطه بین دو كتف ( موضع حجامت عام ) انجام شود . در پژوهشهای اخیر در كشور كانادا واكسنهای درمان بیماری كهیر و اگزما و آسم و آلرژی را در موضع حجامت تزریق كرده اند و پاسخ درمانی قابل ملاحظه ای مشاهده نموده اند. در مقایسه های اولیه حجامت خودكفاتر ، فاقد عوارض جانبی ، كم هزینه تر ، ساده تر ، و مؤثرتراز واكسن تراپی بنظر می رسد كه تفسیر و اظهار نظر قاطع تر موكول به پژوهشهای دقیقتر و همه جانبه دارد كه گامهای اولیه آن توسط پژوهشگران و متخصصان و پزشكان مؤسسه تحقیقات حجامت ایران برداشته شده است .
– لازم به ذكر است كه حجامت اطفال و نوزادان به شرطی حكم واكسیناسیون را خواهد داشت كه ماهیانه ( طبق زمانبندی طب اسلامی ) صورت گیرد به خصوص زیر ۲ سال به طوریكه با هر بار حجامت ، یك آماده باش عمومی و تنظیم و تحریك دستگاه ایمنی بدن ایجاد شود و با حجامت ماه بعد و ماههای بعد از افول و نزول این سطح آمادگی سیستم ایمنی جلوگیری به عمل خواهد آمد .
ایده دیگر ـ حجامت اطفال ، تحول در نسل و ژنتیك
از دیدگاه طب اسلامی – ایرانی علت اساسی حفظ و پایداری سلامت جسم و روح در گرو تعادل و تعامل مناسب اخلاط بدن (دم – صفرا – سودا – بلغم) می باشد .
به نظر می رسد بنا به دلایل زیر برد اثر حجامت در اطفال نسبت به بزرگسالان بیشتر خواهد بود : (یعنی تعادل اخلاط را برقرار می كند)
- سیتم ایمنی اطفال حساس تر بوده و تحریك پذیری و تأثیر پذیری بیشتری نسبت به حجامت از خود نشان می دهد .
- اخلاط فاسد با بالاتر رفتن سن در بدن تجمع می یابند و برای خروج همه یا بخش قابل توجهی از آنها ( كه لازمه درمان هر نوع بیماری است ) حجامتهای متوالی بعلاوه درمان تكمیلی ( دستورات غذایی و گیاهان دارویی و … ) نیاز دارند در حالی كه این تجمع اخلاط در كودكان به آن شدت نبوده و طی یك تا چند مرحله حجامت به خوبی تخلیه و تعدیل خواهند شد .
- بهم نخوردن طبیعت و نیروی حیاتی (Vital capacity ) اطفال كه در بزرگسالان بواسطه اعمال جراحی ، مصرف بلند مدت داروهای شیمیایی ، عادات غلط ( سیگار و اعتیاد و … ) ، عدم تحرك ، استرسهای روانی مخرب ، تغذیه غلط و مصرف مواد غذایی مملو از هورمونها وتركیبات شیمیایی ، رفتارهای معنوی نابجا ( مجموعه گناهان و حرص و شهوت و افكار باطل و …. ) بهم خورده و تضعیف شده است . تمام متدهای طب طبیعی و كل نگر بر احیاء طبیعت و انرژی های ذاتی و حیاتی فرد استوارند و حجامت نیز از این قاعده مستثنی نیست .
- دموی مزاج بودن اغلب اطفال و می دانیم كه تأثیر حجامت در طبایع دموی حداكثر می باشد . طی مطالعات صورت گرفته در مراكز داخل و خارج كشور چند ساز و كار محتمل برای مكانیسم اث حجامت شناخته شده است :
۱ ) تنظیم و تقویت سیتم ایمنی ۲ ) تنظیم هورمونهای بدن ۳ ) تخلیه سموم و تركیبات زائد خون و لنف ۴ ) تنظیم كاركرد سیستم عصبی خودكار ( اتونوم ) ۵ ) بهبودی اكسیژناسیون بافتی ۶ ) افزایش سیركولاسیون عروقی ۷ ) كنترل فرآیندهای التهابی ۸ ) تنظیم ترشح نوروترانسمیترهای مغزی ۹ ) تنظیم و تعدیل لیپوپروتئینها و متابولیسم قند ۱۰ ) مهار آسیب سلولی و پیشگیری از Apoptosis ( مرگ سلولی )تئوری مطرح در طب اسلامی این است كه تجمع و تمركز اخلاط فاسد و غریبه و
نابجا به دور سلولها و بافتها و ارگانها و اندامهای بدن مقدمه ایجاد هیپوكسی و ایسكمی مزمن و آسیب سلولی و وقوع فرآیندهای التهابی منجر به مرگ سلولی ( و اختلال كاركرد و مرگ ارگانهای داخل سلولی تنظیم ریبوزومها – میتوكندریها و …. ) خواهد شد و در بلند مدت موجب تخریب ارگانیك ( بافتی ) و بهم خوردن فونكسیونل (كاركردی ) مراكز تصمیم گیری حیاتی داخل هسته نظیر DNA و هیستونها خواهد شد . مجموع این دو امر سبب ایجاد بیماری و نقص كاركرد ارگانها و سیستم ها خواهد شد و در سطح DNA تغییرات مولكولی و آشفتگیهای ژنتیكی را شاهد خواهیم بود .
در طب كلاسیك ( آلوپاتی ) امروزی تمام بیماریها و لختلالات جسمی – عصبی – روحی و روانی را ناشی از همین نابسامانیهای ژنتیكی و نقص ارگانها و سیتمها می دانند . پس اگر حجامت بتواند با تصفیه ، تنظیم و تعدیل اخلاط فاسد و نابجا ( سودا – صفرا – بلغم – خون ) ، از آسیب سلولی و مراكز داخل هسته سلول جلوگیری به عمل آورد ، قادر به تحول و تغییر در ژنتیك سلولی و مهار Apoptosis سلولی خواهد شد و قسمت اعظم بیماریهای اطفال و در وهله بعد بزرگسالان پیشگیری و درمان خواهد شد .
تناسب و توازن اندام ، زیبایی چهره ، دفاع بدنی و سیستم ایمنی قدرتمند ، جثه درشت ، ضریب هوشی بالاتر ، سازگاری بیشتر با محیط ، تربیت پذیری ، عدم گرایش به رفتارهای ناهنجار اجتماعی ، توان باروری و تولید مثل بیشتر ، استعداد كمتر ابتلا به بیماریهای سرطانی ، استعداد كمتر ابتلاء به بیماریهای فامیلیال ( دیابت – چربی خون – سكته های قلبی – فشار خون – …. ) حدت و قدرت بینای بیشتر ، حافظه برتر ، طول عمر بالاتر ، دستگاه گوارش سالمتر ، و ابتلاء كمتر به بیماریهای حساسیتی و آلرژی و …. تماماً دستاوردها و ثمرات این اصلاح ژنتیكی و سلامت ارگانهای سلولی منتج از حجامت اطفال می تواند باشد .
تقویم زمانی حجامت اطفال
سن شروع حجامت از دیدگاه طب افواهی بدو تولد می باشد ( یا طی چهل روز اول عمر ) و در ادامه اول بهار و اوایل یا اواسط پاییز كودك را حجامت می كرده اند . ( حجامت پروفیلاكسی )
سن آغاز حجامت از منظر طب ایرانی (سنتی) و حكیمان بزرگ چون زكریای رازی و جرجانی پس از دو سالگی بوده و بیشتر معتقد به حجامت سالی یك مرتبه ( اوایل بهار ) بوده اند .
سن اولین حجامت از دیدگاه طب اسلامی و اهل بیت (ع) از چهار ماهگی می باشد كه به عنوان پروفیلاكسی توصیه به حجامت ماهانه ( ماهی یكبار ) تا سن بلوغ شده است. ضمناً حجامت نقره هم زیر ۴ سالگی مجاز دانسته شده است .
در هر سه مكتب ، نیاز به حجامت درمانی و اضطراری توصیه شده است كه بسته به نوع بیماری طفل ، نوع یا انواعی از حجامت با فواصل زمانی خاص و تعریف شده برای وی پیشبینی و اجرا می شود كه ذكر تمام جزئیات آن میسر نبوده و در كتبی مانند ذخیره خوارزمشاهی (جرجانی ) ، قانون ابن سینا ، مجمع الجوامع ( عقیلی خراسانی ) بطور مبسوط شرح داده شده است .
– در یك جمع بندی اجرایی و قابل توصیه می توان گفت : نوزاد طی چهل روز اول زندگی می بایست حجامت شود ( عام و نقره ) و سپس اوایل بهار و پاییز حجامت عام ( پروفیلاكسی ) صورت بگیرد ( و البته در فصل بهار می توان بیش از یك حجامت نیز تجویز كرد ) تا سن بلوغ طبق دستور امام رضا (ع) به تعداد روزهای سن او میتواند حجامت كند ( نوجوان ۱۸ ساله هر هجده روز یكبار و الخ ) دقت كنید كه میتواند به معنای الزام و اجبار نیست و بسته به فرهنگ خانواده و روحیات كودك و نوجوان و سایر شرایط جانبی و سطح كشش و پذیرش محیط و خانواده می توان یكی از فرمولهای زمانی فوق الذكر را انتخاب و ارائه نمود .
در هر حال چه حجامت متوالی و مكرر باشد ماهانه و چه سالیانه باشد ، ظرافت و ملایمت و تخفیف در تیغ زدن و خونگیری باید لحاظ شود .
ابعاد سیاسی ـ اقتصادی ـ فرهنگی حجامت اطفال
– امروزه سطح سلامت جسم و وران آمار جامعه جزو اركان محوری توسعه و پیشرفت هر جامعه ای به شمار می آید .
– اقتدار فرهنگی ، اقتدار سیاسی ، اقتدار اقتصادی در گرو كاركرد انسانهای سالم ، فعال ، هوشمند و غیر وابسته خواهد بود .
– حجامت طفل به ویژه اگر متوالی و منظم صورت گیرد ، و تحولات مثبتی كه در سطح ذهن و روان ، سلامت جسمی ، تعادل عاطفی ، توان ذهنی و یادگیری ، بحرانهای بلوغ جنسی ایجاد می كند می تواند كودكان امروز و بزرگسالان مسئول فردا را تواناتر و با استعدادتر نماید .
– سالیان بودجه هنگفتی از سرمایه های پولی كشور صرف خرید داروهای شیمیایی از خارج كشور می شود كه با توسعه حجامت اطفال به یقین می گوئیم درصد قابل توجهی از این ارز به بودجه كشور باز می گردد . به طور مثال طی یك برآورد مقدماتی هزینه های بستری و درمان زردی نوزادان بالغ بر ۱۰ میلیارد تومان در سال برآورد شده است كه با انجام حجامت نوزاد این هزینه به یك صدم وشاید كمتر از یك صدم محدود خواهد شد . در نظر بگیرید در زمینه حدود یك صد بیماری كه با حجامت به سادگی و بدون هزینه درمان می شوند ، این ارقام بالغ بر چند صد میلیارد تومان خواهد رسید
– عوارض جانبی داروهای شیمیایی بی حد و حصر و شگفت آور است ! در كنگره بین المللی آنتی بیوتیكها ( خرداد ۱۳۸۰ ) اعلان شد تمام آنتیبیوتیكها ( بلا استثناء ) زمینه ساز و حتی بعضاً عامل مستقیم عقیمی و ناباروری كودكان در سنین بزرگسالی خواهد شد …. برآورد حجم خسارت مادی و معنوی صدماتی كه به كلیه و كبد و مغز استخوان و سیستم مغزی و ذهنی این اطفال بی گناه از ناحیه داروهای شیمیایی مخرب و مرگبار ( كه در كشور ایران چند برابر حد استانداردهای جهانی تجویز و مصرف داروهای شیمیایی گزارش شده است ) وارد می شود ، از حد تصور بیرون است و دل هر ایرانی دلسوز و آگاه و غیرتمند را به درد می آورد ….
انصاف نیست كه ما ایرانیان با آن پیشینه حیرت آور و با شكوه و با داشتن مكتب ایده آل طبی به نام طب ایرانی – اسلامی جهت درمان بیماریهای ساده كودكان خود
متوسل به داروهای شیمیایی مضر و خطرناك و پرعارضه ای شویم كه سلامت جسم و روان و روح آحاد جامعه مان را از بدو تولد نشانه گرفته و آثار پایدار و شوم این داروهای شیمیایی یقیناً نسل در نسل ادامه خواهد یافت .
حركت طب اسلامی و حجامت در راستای قطع این وابستگی به داروهای شیمیای ( كه بنا به اذعان محققان و پژوهشگران وپزشكان آزاد اندیش اروپایی و آمریكایی نامی جز “ سم “ بر دارویی شیمیایی نمی توان نهاد ) از سوی عده ای از پزشكان و متخصصان دلسوز در مؤسسه تحقیقات حجامت ایران شروع شده است كه امیدواریم همت بلند و عدم تعصب و خودباوری مسئولان وزارت بهداشت و تفكر باز و منطقی عموم والدین و خانواده ها و متصدیان امر آموزش و پرورش و رسانه ها و صدا و سیما یار دیگر این حركت باشد .
حجامت به تنهایی بیش از ۵۰% تمام بیماریهای طب اطفال را قادر به پیشگیری و درمان می داند . روشهای دیگری نظیر روغن مالی ها ، گیاهان دارویی ، آفتاب درمانی ، غذا درمانی ، بادكش ، ماساژ ، نجورها ، تنقیه و …. اگر به آن اضافه شود به جرئت می گوییم بالای ۹۰% تمام بیماریهای طب اطفال ( بدون نیاز به داروهای شیمیایی و روشهای جراحی ) قابل پیشگیری و درمان می باشد .
عدم پذیرش حجامت و عناد و موضع گیری در برابر طب سنتی و بها دادن مطلق و بی چون و چرا به طب آلوپاتی غرب جز عدم خودباوری ، پذیرش حقارت ، كمرنگ شدن روح تحقیق و نو آوری و جسارت و ابتكار ثمره ای نخواهد داشت و در این میان همه ما مقصریم : پزشك و غیر پزشك مسئول و غیر مسئول ، تحصیل كرده و عامی ،معلم و مربی ، صدا و سیما و وزیر و نماینده و …..
مقایسه شیوه های درمانی طب آلوپاتی ( كلاسیك ) و طب ایرانی ـ اسلامی
- در طب ( آلوپاتی ) داروهای شیمیایی دارای یك فایده موقت و محدود بوده و دارای یك تا چند عارضه جانبی ( گاهاً پایدار و خطرناك ) میباشند . در طب سنتی كاملاً بر عكس است و داروی گیاهی یا حجامت یا هر رفتار درمانی دیگر دارای چند منفعت ( هم زمان ) بوده و عوارض جانبی ندارد یا در حد فوق العاده محدود و سطحی و نا پایدار عوارضی نشان خواهد داد .ضمناًعوارض احتمالی رفتارهای درمانی طب سنتی به سادگی قابل كنترل است .
- طب آلوپاتی ایجاد وابستگی سیاسی ـ فرهنگی ـاقتصادی میكند . طب ایرانی و اسلامی خود كفاست و سبب اقتدار سیاسی و فرهنگی و اقتصادی ایران خواهد شد .
- طب آلوپاتی جزءنگر است و به بدن به مثابه یك ماشین با اجزاء مستقل نگاه میكند كه برای ترمیم هر قسمت فقط به درمان همان قسمت میپردازد اما طب ایرانی اسلامی كل نگر است یك روش درمان فراگیر كه تمام اجزاء بدن را پوشش دهد ارائه می دهند . یعنی در پیدایش بیماری نقص در شالكه عمومی فرد و ارتباطات میان تمام سیتمها و اجزا و بافتها را مقصر می داند و برای درمان نیز به اصلاح این نقص عمومی می پردازد . ( اصلاح ریشه ای می كند و نه اصلاح سطحی و به علت می پردازد نه مثل طب جدید كه فقط به معلول می پردازد )
- طب آلوپاتی سبب خروج ارز از كشور می شود و منابع ملی را هزینه می كند . طب ایرانی ـ اسلامی مانع خروج ارز از كشور و حتی عامل ورود ارز به كشور و افزایش منابع ملی می شود ( توانایی پذیرش بیمار از سایر كشورها و ارائه فرمولهای درمانی و داروهای طبیعی ارز آور را داریم )
- طب آلوپاتی نیازمند ابزارهای تشخیصی متعدد و پیچیده و دارای خطاهای فراوان می باشد كه همچنان كشور را وابسته و بودجه كشور را مصرف می كند اما طب ایرانی اسلامی بی نیاز از ابزار آلات و دستگاههای متنوع و گران قیمت وارداتی می باشد و شیوه های تشخیص آن ساده ، كم هزینه و قابل دسترس و بدون وابستگی به خارج كشور است .
- طب آلوپاتی به معنویات و روح و اخلاقیات انسان كاری ندارد اما طب ایرانی ـ
اسلامی در جهت تقویت و تكامل روح و اخلاق عالی انسانها برنامه ریزی شده است (بطور مثال قرائت دعا و صلوات حین حجامت ـ درمان با ذكرهای مخصوص ـ نقش وضو در درمان بیماریهای پوستی و …. )
- طب آلوپاتی متغیر و متزلزل و بی ثبات است و دائم در حال بیان ایده ها و فرضیات و فرمولهای ضد و نقیض است . طب ایرانی ـ اسلامی ثابت ، پایدار و استوار و دارای مبانی و ریشه های مستحكم می باشد .
- طب شیمیایی غرب فقط به سمپتوم تراپی ( علامت درمانی ) می پردازد و درمان ریشه و علت ایجاد سمپتوم و علامت بیماری را مورد توجه قرار نمی دهد اما در طب ایرانی ـ اسلامی به علت و ریشه بوجود آمدن بیماری توجه می شود و درمان در جهت حذف و كنترل و تعدیل علت ریشه ای بیماریهاست .
نتیجه گیری و جمع بندی ـ ارائه پیشنهادات
اول ) حجامت دارای اثرات درمانی و پیشگیری از بیماریهای اطفال می باشد و بیش از نود و یك نوع بیماری اطفال تا كنون با حجامت درمان شده است .
دوم ) حجامت به طور نسبی تا كامل تنظیم و تعادل در سیستم های ایمنی ، هورمونی ، اتونوم كودك ایجاد خواهد كرد . همچنین در سطح CNS نیز تحولات چشمگیری ایجاد می كند . ( با تنظیم سروتونین و استیل كولین ) . حجامت سبب تخلیه سموم در گردش خون ، اكسیژن رسانی بهتر بافتها بهبودی سیركولاسیون خونی و بالاخره كنترل فرآیندهای التهابی و هیپوكسی و آسیب سلولی و مرگ سلولی می شود .
سوم ) در مقام مقایسه ، حجامت اصولی و علمی نسبت به رفتارهای درمانی و داروهای شیمیایی طب آلوپاتی مرسوم ، فاقد عوارض جانبی محسوس بوده و توسعه و تكرار آن توسط كارشناس و پزشك آشنا به مبانی طب ایرانی ـ اسلامی هیچگونه صدمه و عارضه ای در كوتاه مدت یا بلند مدت به اطفال وارد نخواهد ساخت .
چهارم ) از لحاظ اقتصاد درمان حجامت اطفال نسبت به داروهای شیمیایی ، كمترین هزینه را بر بودجه كشور و خانواده ها تحمیل خواهد كرد . حجامت وابستگی علمی و مادی و تكنیكی و ابزاری ایجاد نخواهد كرد .
پنجم ) حجامت ( بنابر پاره ای شواهد و بررسی ها ) توان افزایش استعدادهای مثبت جسمی و ذهنی اطفال و توان اصلاح ژنتیك كودكان را دارد . به عبارتی ، حجامت پتانسیل تحول و تغییر در نسلها را دارد .
ششم ) در متون دینی و كلام معصومین (ع) بر حجامت اطفال در درجه اول بنوان ركن پیشگیری و در درجه بعد ركن درمان نام برده شده است . و رسول اكرم (ص) حجامت را درمان تمام دردها و بیماریها بر شمرده است .
از این شش ایده ، ایده هفتمی متولد می شود كه پذیرای تأمل و بازبینی و بحث نظریه پردازان موافق و مخالف می باشد :
حجامت درمان تمام دردها و بیماریهاست به شرطی كه از نوزادی و كودكی آغاز و در تمام سنین و فصول عمر بطور منظم (طبق تقویم طب اسلامی ) ادامه یابد .
منابع و رفرنسهای تحقیق
- قانون شیخ الرئیس بو علی سینا
- ذخیره خوارزمشاهی ـ سید اسماعیل جرجانی
- رساله ذهبیه ـ امام رضا (ع)
- طب النبوی
- كتاب حجامت از دیدگاه اسلام ـ استاد حسین خیراندیش
- كتاب حجامت یك روش درمان آزموده شده ـ تألیف پرفسور یوهان آبله ( محقق آلمانی )
- آرشیو مقالات پژوهشی مؤسسه تحقیقات حجامت ایران
- آرشیو پرونده های پزشكی بیماران و اطفال در مؤسسه تحقیقات حجامت ایران
- مقاله “ مكانیسم اثر حجامت “ تألیف دكتر محمد عزیزخانی
- تجارب مؤلف بر بالین بیماران
- مجمع الجوامع ( مرحوم عقیلی خراسانی )
- گزارشات و پاره ای مقالات WHO سازمان جهانی بهداشت .
تهیه و تدوین : دکتر محمد عزیزخانی نظام پزشکی (۶۸۸۴۷)
دکتری طب سنتی از دانشگاه تهران
عضو هیئت علمی موسسه حجامت ایران